CẢM GIÁC GẮN BÓ - XU HƯỚNG MỚI TRONG THIẾT KẾ KHÔNG GIAN LÀM VIỆC ?
Khi đặt yếu tố "thuộc về" lên hàng đầu, chúng ta có thể tạo ra những không gian giúp xoa dịu cảm giác cô đơn, thúc đẩy sự kết nối và mang lại giá trị thực sự cho cả con người lẫn tổ chức.
Bạn đã bao giờ cảm thấy cô đơn ngay cả khi đang làm việc giữa các đồng nghiệp chưa? Dù nhận hàng loạt tin nhắn hay họp liên tục, nhiều người vẫn cảm thấy mình bị tách biệt.
Cô đơn nơi công sở không chỉ là chuyện cá nhân — nó đang trở thành một vấn đề sức khỏe toàn cầu. Nhân viên cảm thấy cô đơn có xu hướng nghỉ ốm vì căng thẳng nhiều hơn, trong khi nhân sự thiếu gắn bó đang khiến GDP toàn cầu thiệt hại đến 8,9 nghìn tỷ USD. Nói đơn giản: cô đơn thì không tốt cho kinh doanh.
Ngược lại, cảm giác “thuộc về” đáp ứng một nhu cầu cơ bản của con người — được kết nối sâu sắc với người khác, với không gian, và với những trải nghiệm chung. Đó là cảm giác “hòa nhập”, giúp con người phát triển ở nơi họ thấy thoải mái và an toàn nhất.
Nhưng "thuộc về" không chỉ là một khái niệm khiến ta thấy dễ chịu — nó là một chỉ số có thể đo lường, gắn liền với văn hóa làm việc hợp tác và sự cam kết theo định hướng sứ mệnh. Những tổ chức có tỷ lệ giữ chân nhân viên cao và mức độ hài lòng lớn đều liên quan mật thiết đến cảm giác thuộc về - điều này cho thấy tiềm năng của nó như một “đồng tiền” mới trong thiết kế không gian làm việc.
Giống như sự cô đơn, cảm giác được đón nhận có thể khó nắm bắt — đặc biệt khi nói đến không gian vật lý. Nhưng thiết kế có thể tạo ra nó, nếu ta thực sự ưu tiên và có chủ ý trong việc tạo nên những nơi nuôi dưỡng cộng đồng và kết nối con người. Vấn đề là: làm thế nào để thiết kế hướng đến điều đó?
Thiết Kế Sự Hòa Nhập
1. Mở rộng nhóm thiết kế với nhiều góc nhìn đa dạng
Để nuôi dưỡng cảm giác thuộc về một cách toàn diện, ta cần đưa vào đội ngũ những tài năng đa lĩnh vực — cả những người không đi theo lối mòn truyền thống. Trong thiết kế, điều này đồng nghĩa với việc mở rộng năng lực cốt lõi, và tạo nên nhóm gồm kiến trúc sư, nhà thiết kế nội thất, chuyên gia công nghệ, chiến lược, sức khỏe, bền vững và các chuyên gia liên ngành khác.
Quá trình này cũng nên xảy ra từ phía khách hàng. Bằng cách đưa các bộ phận như nhân sự, tài chính, IT, lãnh đạo cấp cao, thậm chí cả thế hệ nhân sự trẻ vào cuộc, ta sẽ có cái nhìn đầy đủ hơn về những gì thực sự tạo nên cảm giác thuộc về.
“Để giải quyết những vấn đề phức tạp, bạn cần những con người đa dạng về chuyên môn — từ thiết kế, marketing, đến HR và chiến lược. Giải pháp tốt nhất đến khi ai cũng có tiếng nói trên bàn.”
— Jim Kalbach, tác giả “The Human-Centered Design Process”
2. Khám phá nhu cầu thực sự của người sử dụng
Để thiết kế cho sự thuộc về, cần phải vượt qua những nhu cầu chức năng bề mặt, để chạm tới những điều sâu hơn. Giai đoạn tiền thiết kế có thể bắt đầu bằng khảo sát hoặc nghiên cứu văn hóa tổ chức để xem đội ngũ cần bao nhiêu loại phòng, kiểu không gian nào. Nhưng khi đào sâu — từ góc nhìn cảm xúc và văn hóa — ta sẽ hiểu rõ hơn nhu cầu thật sự.
Ví dụ, nhu cầu có thêm phòng họp có thể là mong muốn thực sự được trao đổi nhóm nhỏ để chia sẻ ý tưởng. Mong muốn có không gian tập thể có thể xuất phát từ nhu cầu toàn đội kết nối và giao lưu. Một yêu cầu có không gian tập trung có thể phản ánh mong muốn thoát khỏi tiếng ồn để lắng nghe bản thân.
Khi xem những yêu cầu người dùng tự đưa ra như bắt đầu — chứ không phải điều kiện cuối cùng — ta sẽ tạo nên những không gian độc đáo hơn, thúc đẩy con người tương tác với nhau, thay vì chỉ tương tác với không gian.
3. Tạo ra những không gian đa dạng nơi mọi người có thể dùng
Thiết kế một không gian “vừa đủ cho tất cả” nghe có vẻ hợp lý, nhưng thực tế nó thường trở nên vô hồn. Phòng họp — loại không gian phổ biến nhất — thường được làm theo tiêu chuẩn chung, khiến người dùng khó cảm nhận được sự gắn kết.
Bằng cách từ bỏ thiết kế đại trà và tiến tới những “trường hợp ngoại lệ”, không gian sẽ phản ánh được sự đa dạng trong cảm nhận của con người. Một không gian làm việc chú trọng cảm giác thuộc về có thể thay thế phòng họp truyền thống bằng: một góc trò chuyện ngoài trời, một phòng thuyết trình đa giác quan, hoặc không gian tổ chức workshop linh hoạt.
Những không gian này phục vụ cùng mục đích, nhưng lại cho phép mỗi người được lựa chọn theo cảm xúc và nhu cầu riêng. Có thể không ai dùng hết mọi không gian, nhưng ai cũng sẽ tìm được một chỗ "là của mình".
4. Tạo sức sống cho không gian bằng những hoạt động có ý nghĩa
Câu chuyện của một không gian không kết thúc khi hoàn công — mà nó bắt đầu khi con người tụ họp, kết nối, tương tác. Như Melvin Noriega từng nói: “Sự hiện diện của con người trong một căn phòng là điều tạo nên khác biệt.”
Thiết kế dịch vụ là cách để kết nối giữa không gian vật lý và nhu cầu cộng đồng, mở khóa tiềm năng thực sự. Những hoạt động như quán cà phê pop-up, hội thảo cộng đồng, sự kiện nghệ thuật... nếu được lên kế hoạch kỹ lưỡng về vận hành và tổ chức, sẽ biến không gian thành điểm hẹn sống động của kết nối.
Tương Lai Của “ Sự Thuộc Về” Trong Thiết Kế
Cảm giác thuộc về không chỉ là một khái niệm — nó là nền móng cho một kỷ nguyên thiết kế mới. Trường học, bệnh viện, nhà cho người cao tuổi hay không gian công cộng đều có thể thay đổi tốt hơn nếu xem cảm giác thuộc về như một “đồng tiền thiết kế” không thể thiếu.
Khi chúng ta thật sự chuyển trọng tâm sang việc nuôi dưỡng cảm giác hòa nhập, ta có thể tạo nên những không gian giàu ý nghĩa hơn, kết nối sâu hơn, và mang lại giá trị bền vững cho cả cá nhân lẫn tổ chức.
Xem bài viết gốc của Gensler
Dịch và biên soạn bởi VDC team
